Όπως κάθε Αύγουστο εδώ και 11 χρόνια, ο γραφικός οικισμός του Μολύβου και μαζί ολόκληρο το νησί της Λέσβου βρέθηκαν στο επίκεντρο της μουσικής ζωής, χάρις στο 11ο Διεθνές Φεστιβάλ Μουσικής Μολύβου (ΔιΦεΜΜ).
Κείμενο: Δημήτρης Κιουσόπουλος. Δημοσιογράφος, Μουσικός Κριτικός,
Τακτικό Μέλος της Ενώσεως Ελλήνων Θεατρικών & Μουσικών Κριτικών.
Το Διεθνές Φεστιβάλ Μουσικής Μολύβου είναι μία διοργάνωση που από τις 12 ως τις 19 του μήνα συγκέντρωσε καλλιτέχνες και φιλόμουσους από όλη την Ευρώπη και ακόμη περαιτέρω. Καλλιτεχνικές διευθύντριες είναι οι μολυβιάτισσες στην καταγωγή Ελληνογερμανίδες νεαρές πιανίστες αδελφές Δανάη και Κυβέλη Ντέρκεν-Ντάκου, από μικρή ηλικία καταξιωμένες ερμηνεύτριες με διεθνή σταδιοδρομία, οι οποίες το ίδρυσαν το 2015 μαζί με τον επιχειρηματία Δημήτρη Τρύφων.
Οι ηχογραφημένες συναυλίες από το 11ο Διεθνές Φεστιβάλ Μουσικής Μολύβου, θα μεταδοθούν σε δύο εκπομπές από το Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ
Η μετάδοση των συναυλιών θα γίνει σε δύο εκπομπές (ώρα και μέρα Ελλάδος)
Πέμπτη 25/09/2025 στις 20:00 – 22:00
Διεθνές Φεστιβάλ Μουσικής Μολύβου 2025 – Α’ Μέρος : Εξέγερση και Ελπίδα
Παρασκευή 26/09/2025 | 20:00 – 22:00
Διεθνές Φεστιβάλ Μουσικής Μολύβου 2025 – Β’ Μέρος : Ελπίδα και Δημιουργία
Ήταν τότε στο μέσον της προσφυγικής κρίσης, όταν ο τουρισμός είχε εγκαταλείψει το νησί, που το ΔιΦεΜΜ έστρεψε τα φώτα της θετικής δημοσιότητας στον Μόλυβο. Από την πρώτη χρονιά το μουσικό φεστιβάλ κατάφερε να υπηρετήσει τη μουσική στο ύψιστο καλλιτεχνικό επίπεδο και μέσα από αυτή να προσελκύσει εκατοντάδες επισκέπτες από την Ελλάδα, τη γειτονική Τουρκία και ευρύτερα από το εξωτερικό, που έρχονταν να παρακολουθήσουν τις συναυλίες στο βυζαντινό Κάστρο του Μολύβου. Πάνω από 600 άτομα μπορούσαν να έρθουν κάθε βράδυ, αριθμός ρεκόρ για τα δεδομένα των ελληνικών θερινών νησιωτικών φεστιβάλ κλασικής μουσικής.
Ο καλλιτεχνικός προγραμματισμός κάθε χρόνο περιστρἐφεται γὐρω από ένα θέμα εμπνευσμένο από τον ελληνικό πολιτισμό. Φέτος το θέμα ήταν το Χάος, κάτι που δεν είναι άσχετο με την σημερινή διεθνή κατάσταση. Όπως εξήγησαν οι αδελφές Ντέρκεν στο HellenicDNA: η μουσική είναι αυτἠ που οργανώνει το Χάος σε Τάξη: πρέπει να περάσουμε μέσα από αυτό για να υπάρχει μια καινούργια γέννηση. Επομένως το χάος για μας είναι η αρχή της δημιουργικότητας, μια πρό(σ)κληση να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία, και να δημιουργήσουμε έναν νέο κόσμο.
Η λογική αυτή αντικατοπτρίζεται στη θεματική διαδοχή των έξι φετινών συναυλιών, η καθεμία με αντίστοιχο τίτλο: από το Πανδαιμόνιο και τον Πόνο περάσαμε μέσα από την Ευκαιρία, την Εξέγερση και την Ελπίδα για να καταλήξουμε στη Δημιουργία. Επίσης δόθηκε απογευματινή συναυλία για παιδιά και νέους (18.8) και οργανώθηκε τo διήμερο εργαστήριο σχεδιασμού μικρού εντύπου (στα Αγγλικά) “Ευφάνταση Μνήμη” στη Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Μήθυμνας «Αργύρης Εφταλιώτης» (18-19.9). Τα προηγούμενα χρόνια στο πλαίσιο του φεστιβάλ πραγματοποιήθηκαν επιστημονικές ημερίδες με ομιλητές όπως ο Παναγιώτης Ροϊλός (Πανεπιστήμιο Harvard) ή ο Anthony P. Bossis (NYU).
Παραδοσιακά το ΔιΦεΜΜ χωρίζεται σε δύο μέρη, το κυρίως Φεστιβάλ και τις Εναρκτήριες Δράσεις. Αυτές είναι συναυλίες που πραγματοποιούνται με ελεύθερη είσοδο σε διάφορα μέρη του νησιού, επιλεγμένα για την φυσική ομορφιά και την ιστορική αξία τους. Οι περισσότερες από αυτές γίνονται σε συνεργασία με την Εφορία Αρχαιοτήτων Λέσβου και τον προϊστάμενο της υπηρεσίας Δρ. Παύλο Τριανταφυλλίδη.
Το φεστιβάλ επίσης σταθερά επιδιώκει να δίνει βήμα σε νέους Έλληνες μουσικούς. Έτσι στην πρώτη Εναρκτήρια Δράση που δόθηκε στο Άνω Κάστρο της Μυτιλήνης στις 12 Αυγούστου 2025 ακούσαμε μία χαρισματική νέα ελληνίδα μουσικό, την μόλις 16χρονη βιολονίστα Νικολία Γαρουφαλίδου. Μαζί με τον δάσκαλό της Κίριλ Τρούσοφ έπαιξαν τα Πέντε κομμάτια για δύο βιολιά και πιάνο του Ντιμίτρι Σοστακόβιτς. Έπειτα η νέα μουσικός ερμήνευσε με απόλυτη τεχνική κατάρτιση και μεγάλη εκφραστικότητα ένα έργο με έντονα ελληνικό χαρακτήρα, το “Μακεδονικό” του Ελευθέριου Παπασταύρου (1920-2008), ενός αξιόλογου αλλά όχι πολύ γνωστού συνθέτη που για πολλά χρόνια υπηρέτησε ως βιολοντσελίστας στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Ο Κίριλ Τρούσοφ μάς απεύθυνε λίγα και συγκινητικά λόγια για την επανειλημμένη συμμετοχή του στο φεστιβάλ προτού κλείσει τη βραδιά με τη ρομαντικά χειμαρρώδη δεξιοτεχνία του σε εντυπωσιακά κομμάτια του Σαραζάτε και του Βιενιάφσκι.
Βαθειά ήταν η συγκίνηση όλων την επόμενη ημέρα στη δεύτερη Εναρκτήρια Δράση στο Αμπελικό, ένα μικρό χωριό κρυμμένο στα βουνά κοντά στην Αγιάσο. Το καλωσόρισμα έκανε ο ιερέας του χωριού, ο Παπά-Στρατής, που μας παρουσίασε ευσύνοπτα τη μακραίωνη ιστορία του τόπου. Αξίζει να την πούμε με συντομία.
Το Αμπελικό σην αρχαιότητα ονομαζόταν Βακχείον, ξακουστό για τα αμπέλια και το κρασί του. Τον Μεσαίωνα η παραγωγή ρητίνης (ρετσίνι) από τα πεύκα ήταν τόσο σημαντική, ώστε οι Γατελούζοι κυρίαρχοι να χτίσουν πύργο (15ος αιών), ο οποίος σώζεται και πρόσφατα αναστυλώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού. Ως τη δεκατεία του 1970 το χωριό ευημερούσε με πάνω από χίλιους κατοίκους, μέχρι που η αγορά της φυσική ρητίνης κατέρρευσε λόγω της εμφάνισης φτηνότερων τεχνητών υποκατάστατων. Τώρα πια το χωριό αριθμεί μετά βίας 50 κατοίκους, ενώ την παλαιότερη ακμή του θυμίζει το Μουσείο Ρητίνης, απέναντι από τον ιερό ναό του Αγίου Νικολάου (18ος αιών)
Εκεί στον προαύλιο χώρο ανάμεσα στα δύο κτίρια στήθηκε η μικρή σκηνή, όπου μεταφέρθηκε το πιάνο. Οι τεχνικοί του Φεστιβάλ είναι πλέον μαθημένοι να μεταφέρουν το ογκώδες YAMAHA στα πιο απίθανα μέρη. Το κοινό ήλθε από όλο το νησί! Ο Παπά-Στρατής αναφέρθηκε επίσης στη διδασκαλία του Αγίου Πορφύριου, που έλεγε στους πιστούς να καταπολεμούν την κατάθλιψη μαθαίνοντας πιάνο. Το πρόγραμμα της βραδιάς είχε πράγματι σπουδαία “ψυχαγωγά” έργα από όλη την ιστορία της μουσικής.
Πρώτα ακούσαμε την περίφημη Σακόνα για σόλο βιολί του Μπαχ, ένα από τα σημαντικότερα αριστουργήντα του βαθυστόχαστου δημιουργού, τόσο συγκλονιστικό που πολλοί πιστεύουν ότι με αυτό θρήνησε τον θάνατο της πρώτης συζύγου του. Ακολούθησε ο τραχύς Κόττος για βιολοντσέλο του σπουδαίου Έλληνα συνθέτη Ιάννη Ξενάκη (1922-2001), εμπνευσμένο από την μυθολογία, αλλά προφανώς και από τη βίαιη εμπειρία του πολέμου.
Τα έργα ερμήνυσαν υποδειγματικά ο Φλόριαν Ντόντερερ (βιολί) και η Τάνια Τέτσλαφ (βιολί), οι οποίοι είχαν και την καλλιτεχνική επιμἐλεια της βραδιάς. Στη συνέχεια μαζί με τη Δανάη και την Κυβέλη Ντέρκεν οι δύο μουσικοί έπαιξαν δύο ρομαντικά τρίο: τα Δύο κομμάτια για τρίο (Θλιμμένο βράδυ & Ανοιξιάτικο πρωινό) που η γαλλίδα Λιλή Μπουλανζέ συνέθεσε με τεράστια προσπάθεια ενώ ήδη έσβηνε από την αρρώστεια σε ηλικία 25 ετών, και το Ελεγειακό Τρίο του Σεργκέι Ραχμάνινοφ, στη μνήμη του Τσαϊκόφσκι.
Η συναυλία είναι διαθέσιμη στο Youtube https://www.youtube.com/watch?v=aa3JR4qEGdo&t=122s
Η τελευταία από τις Εναρκτήριες Δράσεις δόθηκε στις 16 Αυγούστου μπροστά από το εντυπωσιακό ρωμαϊκό υδραγωγείο στη Μόρια. Η πολυβραβευμένη βιολονίστα Άντιε Βάιτχαας συνοδευόμενη από την Κυβέλη Ντέρκεν έπαιξε Μπετόβεν και Κράισλερ, εναλλάξ με την Έστερ Τζασεά Μασουάγκα, μία νέα τραγουδοποιό από το Κογκό που σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου στη Μυτιλήνη και τραγουδά στα ελληνικά παίζοντας την κιθάρα της, και τη Χορωδία Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών Μόριας (διδασκαλία και διεύθυνση Ουρανία Πρασίνου). Ήταν μια βραδιά μουσικής και ανθρώπινης συγκίνησης.
Το καθαυτό φεστιβάλ πραγματοποιήθηκε στον Μόλυβο στις 17, 18 και 19 Αυγούστου. Μέχρις ότου το Κάστρο Μολύβου αποκατασταθεί από το αρμόδιο Υπουργείο Πολιτισμού, οι συναυλίες δίνονται στις παραθαλάσσιες εγκαταστάσεις του ξενοδοχειακού συγκροτήματος Δελφίνια, εντός ακουστικού βεληνεκούς των κυμάτων του Αιγαίου, ενίοτε και με απρόσμενες επισκέψεις αιγοπροβάτων με τα ζωηρά κουδουνάκια τους.
Το φετινό πρόγραμμα άνοιξε με ένα αφιέρωμα στον Μίκη Θεοδωράκη, που φέτος γιορτάζουμε τα 100 χρόνια από τη γέννησή του. Όλοι οι μουσικοί έπαιξαν ομαδόν σε ενόργανη εκδοχή το “Ένα το χελιδόνι” από το Άξιον Εστί και κατόπιν ακούσαμε το Κουαρτέτο εγχόρδων αρ.4, Μάζα. Εκτός από το λαϊκό τραγούδι, ο Θεοδωράκης συνέθεσε και σημαντικά έργα κλασική μουσικής, συχνά ενσωματώνοντας σε αυτά στοιχεία και μελωδίες από την Ελληνική παράδοση, όπως και σε αυτό το κουαρτέτο, που επιπλέον παίρνει το όνομά του από το χωριό των Χανίων από το οποίο κατάγονταν οι πρόγονοι του συνθέτη.
Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των ξένων δημοσιογράφων βρεθηκε εκείνη την βραδιά η βιολονίστα Κατερίνα Χατζηνικολάου, τόσο για τις μουσικές τις επιδόσεις όσο και για την προσωπική της διαδρομή. Γεννήθηκε στο μικρό χωριό Γοργόπη των βορείων συνόρων από οικογένεια παλινοστήσαντων Ελλήνων μεταναστών από τη Γερμανία, και σε παιδική ηλικία γύρισε εκεί με τους γονείς της, όπου σπούδασε μουσική. Πριν δύο χρόνια όμως επαναπατρίστηκε στην Ελλάδα, καθώς μετά από διεθνή διαγωνισμό έγινε η πρωτη γυναίκα εξάρχουσα (πρώτο βιολί) της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών.
Η Κατερίνα Χατζηνικολάου πρωταγωνίστησε σε μια υπέροχη ερμηνεία του Νιγκούν (Αυτοσχεδιασμός) από τη σουίτα Μπάαλ Σεμ του Έρνεστ Μπλοχ με τη Δανάη Ντέρκεν στο πιάνο. Οι δύο τους, μαζί με την Τάνια Τέτσλαφ έπαιξαν την παγκόσμια πρώτη εκτέλεση του έργου Τρία Πρελούδια για Πιάνο Τριο του σπουδαγμένου στην Αυστραλία Έλληνα συνθέτη Ερρίκου Βάιου.
Κἀθε χρόνο οι καλλιτεχνικές διευθύντριες παραγγέλνουν ένα νέο έργο σε έναν Έλληνα συνθέτη, ο οποίος έχει την επιπλέον ικανοποίηση να ακούσει το έργο του να παίζεται από κορυφαίους ερμηνευτές. Στη φετινή ανάθεση ο Ερρίκος Βάιος ανταποκρίθηκε με τρία σύντομα πρελούδια, τα οποία εξερευνούν με τόλμη νέες αρμονικές και δομικές δυνατότητες σε αυτές τις πολύ παραδοσιακές φόρμες (πρελούδια γράφονται ήδη από την εποχή του Μπαχ και παλαιότερα), παραμένοντας όμως στο πλαίσιο μίας κατανοητής μουσικής γλώσσας.
Τον προηγούμενο μήνα στις 14 Αυγούστου, το μεσημέρι η Κατερίνα Χατζηνικολάου φορώντας ένα απλό φόρεμα έπαιξε σολο βιολί σε ένα Molyvos Musical Moment στην αγορά του Μολύβου. Τα Molyvos Musical Moments του Διεθνούς Φεστιβάλ Μουσικής Μολύβου είναι μικρές άτυπες συναυλίες που γίνονται σε διάφορα σημεία του γραφικού οικισμού στη διάρκεια του Φεστιβάλ. Αποτελούν μία από τις πρωτοβουλίες που δίνουν στο φεστιβάλ τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του. Φέτος έγιναν συνολικά 9 Molyvos Musical Moments, στα πιο απίθανα μέρη, στην παραλία του Μολύβου αλλά και σε μπαρ στη γειτονική Πέτρα.
Στις τρεις συναυλίες του κυρίως φεστιβάλ ακούσαμε επίσης σπουδαία έργα του κλασικού και κυρίως του ρομαντικου, και του μοντέρνου ρεπερτορίου: το Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 6 του Μέντελσον, το Κουιντέτο με πιάνο του Σούμαν, Ντούο για δύο βιολιά του Μαρτίνου και του Μπάρτοκ, το Κουαρτέτο με πιάνο αρ.2 του Ντβόρζακ, το Τρίο εγχόρδων αρ. 1 του Σούμπερτ, και το Κουαρτέτο εγχόρδων του Γκρηγκ. Εκτός από τους μουσικούς που αναφέραμε ήδη στις προηγούμενες παραγράφους, στο φετινό Φεστιβάλ έπαιξαν ακόμα ο Γκεόργκυ Κοβάλεφ (βιόλα), ο Κριστιάν-Πιερ Λα Μάρκα (τσέλο), η Σίντι Μοχάμεντ (βιόλα), η Χάιγιουν Παρκ (βιολί).
Η τελευταία βραδιά μάλιστα ολοκληρώθηκε με μία μεγαλειώδη ερμηνεία της Ιεροτελεστίας της Άνοιξης του Ιγκόρ Στραβίνσξυ στην εκδοχή για πιάνο 4 χέρια από τις δύο αδελφές Δανάη και Κυβέλη Ντέρκεν, οι οποίες πραγματικά χόρεψαν στο πιάνο και μάγεψαν το ακορατήριο με την ακρίβεια, τη δύναμη, την εκφραστικότητα και την τέλεια μεταξύ τους όσμωση. Ανάμεσα στο ακροατήριο ξεχώρισε η τ. Πρόεδρος της Δημοκρατίας κα Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε – σε άψογα ελληνικά! – η εκπρόσωπος της Πρεσβείας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στην Αθήνα κα. Μπετίνα Μπάιβελ, καθώς και ο Αντιπεριφερειάρχης Πολιτισμού και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, Πρωτοψάλτης Ι.Ν. Ταξιαρχών Μανταμάδου κος Μιχαήλ- Άνθιμος Δήσσος.
Οι συναυλίες ηχογραφήθηκαν από τον ηχολήπτη της Ραδιοφωνίας του Βερολίνου κο. Κάσπαρ Βόλχαϊμ (Εμμανουηλίδη) και θα μεταδοθούν από το Τρίτο Πρόγαμμα της ΕΡΤ στην εκπομπή “Καλοκαιρινά Φεστιβάλ της EBU” της δημοφιλούς ραδιοφωνικής παραγωγού κας Αλίνας Γιαλίνη, που επίσης παρακολούθησε τη βραδιά. Τη γενική διοργάνωση του ΔιΦεΜΜ εξασφαλίζει η Διευθύνουσα Σύμβουλος του ΔιΦεΜΜ και ελληνίδα μάνα των δύο καλλιτεχνικών διευθυντριών, η αεικίνητη κα. Λητώ Ντάκου.
Η μετάδοση των συναυλιών θα γίνει σε δύο εκπομπές (ώρα και μέρα Ελλάδος)
Πέμπτη 25/09/2025 στις 20:00 – 22:00
Διεθνές Φεστιβάλ Μουσικής Μολύβου 2025 – Α’ Μέρος : Εξέγερση και Ελπίδα
Παρασκευή 26/09/2025 | 20:00 – 22:00
Διεθνές Φεστιβάλ Μουσικής Μολύβου 2025 – Β’ Μέρος : Ελπίδα και Δημιουργία
