Για το Hellenic DNA: Φώτης Καλιαμπάκος.
Η υπουργός πολιτισμού κυρία Λίνα Μενδώνη έχει πολλές φορές ταξιδέψει κατά τη διάρκεια της θητείας της στη Νέα Υόρκη για να παραλάβει κατασχεθείσες από τις Αμερικανικές αρχές ελληνικές αρχαιότητες.
Αυτό συνέβη και την προηγούμενη εβδομάδα, αφού και πάλι ο ελληνικής καταγωγής αντιεισαγγελέας του Μανχάταν Matthew Bogdanos και το επιτελείο του είχαν και πάλι συγκεντρώσει κάποια κατασχεθέντα αρχαία αντικείμενα, αφού ο κατάλογος των αρχαίων αντικειμένων που στο παρελθόν έχουν κλαπεί ή παράνομα εξαχθεί από την Ελλάδα είναι ανεξάντλητος. Όμως αυτή τη φορά υπήρχε και μία ακόμα, ιδιαίτερη λόγω της φύσης της επιστροφή.
Σε μια ιδιαίτερη τελετή στο Patron Lounge του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης, το μουσείο επέστρεψε στην Ελλάδα τον χάλκινο Γρύπα από την αρχαία Ολυμπία. Η ιδιαιτερότητα αυτή της επιστροφής έγκειται στο γεγονός ότι στην περίπτωση του Γρύπα δεν ήταν η ελληνική δημοκρατία που αντιλήφθηκε την παρανομία και διεκδίκησε το αντικείμενο αλλά το ίδιο το μουσείο το οποίο, ευαισθητοποιημένο από μία σειρά εξελίξεων, διεξήγαγε μια έρευνα στα αντικείμενα των συλλογών του και οδηγήθηκε στο συμπέρασμα ότι το συγκεκριμένο έργο ταυτίζεται με το Γρύπα που βρέθηκε σε ανασκαφές του Θεμιστοκλή Καραχάλιου, επιμελητή τότε του Μουσείου της Αρχαίας Ολυμπίας, το Δεκέμβριο του 1914.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Υπουργείου Πολιτισμού λεπτομέρειες για το αντικείμενο αυτό και φωτογραφίες του δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά το 1915 στο Δελτίο της Αρχαιολογικής Εταιρίας. Το αντικείμενο είχε βρεθεί στην κοίτη του ποταμού Κλαδέου, δίπλα στο αρχαίο Γυμνάσιο της Ολυμπίας Ο Γρύπας είχε κλαπεί κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες τη δεκαετία του 1930 και η τύχη του αγνοούνταν από τότε.
Σε δημοσίευση των Γερμανών αρχαιολόγων που πραγματοποιούσαν ανασκαφές στην Ολυμπία αναφέρθηκε για πρώτη φορά η κλοπή το 1937, ενώ το 1940 η αρχαιολογική υπηρεσία πραγματοποίησε έρευνα απόδοσης ευθυνών για την κλοπή και αποφάνθηκε ότι αυτή έγινε το 1936. Από την τωρινή έρευνα του Μουσείου διαπιστώθηκε ότι, πράγματι το 1936 ο Αμερικανός αρχαιοπώλης J. Brummer αγόρασε από κάποιον άγνωστο Έλληνα το αντικείμενο αυτό και το μεταπώλησε με τη σειρά του το 1948 στον συλλέκτη W. C. Baker, ο οποίος το 1971 δώρισε τη συλλογή του στο Μητροπολιτικό Μουσείου, στο οποίο ο Γρύπας βρισκόταν έκτοτε.
Κατά της διάρκεια της λιτής τελετής παράδοσης στην οποία παραβρέθηκε και η Γενική Πρόξενος της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη, κ. Ιφιγένεια Καναρά, η κυρία Μενδώνη ευχαρίστησε το μουσείο για την έρευνα και την επιστροφή του Γρύπα και τόνισε τη διαχρονική στάση της ελληνικής κυβέρνησης η οποία δίνει μεγάλη βαρύτητα στη διαφύλαξη της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς και την προστασία των αρχαιοτήτων καθώς ασφαλώς και στον επαναπατρισμό των αρχαιολογικών θησαυρών.
Τόνισε επίσης τη στενή σχέση συνεργασίας με το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, συνεργασία η οποία επεκτείνεται ασφαλώς και σε άλλους τομείς, με την πρόσφατη συμφωνία για την έκθεση των επίσης παράνομα εξαχθέντων από την Ελλάδα αντικειμένων της συλλογής Leonard Stern.
Ο διευθυντής του Μητροπολιτικού Μουσείου Max Hollein από την πλευρά του τόνισε ότι αποτελεί χαρά και «τιμή για το Μητροπολιτικό Μουσείο να επιστρέφει το ιδιαίτερο αυτό αντικείμενο στην Ελλάδα» και συνέχισε: «Είμαστε ευγνώμονες για τη μακρά συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση και προσβλέπουμε στη συνέχιση της συνεργασίας και στις πολιτιστικές ανταλλαγές.
Εκτιμάμε βαθύτατα ότι το υπουργείο υποστηρίζει το δανεισμό αργότερα του Γρύπα και άλλων σημαντικών έργων τέχνης στο Μητροπολιτικό Μουσείο καθώς όλοι αποβλέπουμε και είμαστε διαρκώς αφοσιωμένοι στο να ενισχύσουμε τη γνώση και το για την αρχαία ελληνική τέχνη ανάμεσα στα εκατομμύρια των επισκεπτών μας».
Στην ιστορία της έρευνας για την επιστροφή του Γρύπα, τη διαρκή συνεργασία του μουσείου με την Ελλάδα αλλά και επερχόμενες εκπλήξεις με μείζονες εκθέσεις με επίκεντρο την ελληνική αρχαιότητα μίλησε ο επιμελητής της συλλογής Ελληνικών και Ρωμαικών Αρχαιοτήτων του Μητροπολιτικού Μουσείου Seán Hemingway.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Seán Hemingway είναι ο εγγονός του σπουδαίου φιλέλληνα συγγραφέα Ernest Hemingway (1899-1961), ο οποίος το 1954 βραβεύτηκε με το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας. Ο Ernest Hemingway σε ηλικία μόλις 23 ετών δούλευε ως δημοσιογράφος και έζησε από κοντά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Έχει γράψει πολλά άρθρα και βιβλία σχετικά, συμμεριζόμενος τον ανείπωτο πόνο των Ελλήνων από τις απώλειες, τις δολοφονίες και τον ξεριζωμό.
Στη συνέχεια της τελετής η κυρία Μενδώνη υπέγραψε από κοινού με τον κύριο Hollein τα πρωτόκολλα παράδοσης-παραλαβής του Γρύπα, ο οποίος στη συνέχεια με προσοχή θα ετοιμαζόταν, μαζί με τα άλλα αρχαία αντικείμενα της επόμενης ημέρας να ταξιδέψει για την Ελλάδα.
Την επομένη το σκηνικό μεταφέρθηκε και πάλι στα γραφεία της εισαγγελίας του Μανχάταν, όπου και πάλι ο άοκνος διώκτης των αρχαιοκαπήλων, ο ελληνικής καταγωγής Matthew Bogdanos είχε για άλλη μια φορά προς επιστροφή μια σειρά πολύτιμων αρχαιολογικών θησαυρών. Αυτή τη φορά η Ελληνική Δημοκρατία θέλησε και αυτή να τιμήσει τον διακεκριμένο ομογενή. Η υπουργός πολιτισμού έμπλεξε το εγκώμιο του ελληνική καταγωγής εισαγγελέα και απένειμε στον κύριο Μπογδάνος τον Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικα στον βαθμό του Ταξιάρχη, το οποίο ο ίδιος παρέλαβε συγκινημένος.
Για τις παραλαβές των αρχαιοτήτων με την υπουργό ταξίδεψαν από την Ελλάδα η διευθύντρια Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του Υπουργείου Πολιτισμού Βάσω Παπαγεωργίου και η τμηματάρχης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών Έλενα Βλαχογιάννη.
Στην κεντρική photo η υπουργός πολιτισμού κυρία Λίνα Μενδώνη και ο ελληνικής καταγωγής αντιεισαγγελέας του Μανχάταν Matthew Bogdanos
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι φωτογραφίες της Paula Lobo είναι μια ευγενική προσφορά του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης.
